Έκθεση Β΄ Λυκείου: Ανεργία (συνέπειες, αίτια & τρόποι αντιμετώπισης) | Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Ανεργία (συνέπειες, αίτια & τρόποι αντιμετώπισης)

Κωνσταντίνος Μάντης | Best Blogger Tips
Jerry Nelson

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Ανεργία (συνέπειες, αίτια & τρόποι αντιμετώπισης)

Σύνταγμα της Ελλάδας
Άρθρο 22: Η εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το Κράτος, που μεριμνά για τη δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών και για την ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού και αστικού πληθυσμού.
Όλοι οι εργαζόμενοι, ανεξάρτητα από φύλο ή άλλη διάκριση, έχουν δικαίωμα ίσης αμοιβής για παρεχόμενη εργασία ίσης αξίας.

[Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε από το 7,7% το 2008 σε 27,3% το 2013, κατά την περίοδο 2009-2013.] Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε.

Συνέπειες φαινομένου σε ατομικό επίπεδο:

- Η ανεργία επιφέρει την οικονομική εξαθλίωση του ατόμου, καθώς του στερεί τα έσοδα που του είναι απολύτως αναγκαία για την επιβίωσή του και για την κάλυψη των πάγιων οικονομικών του υποχρεώσεων.

- Ειδικότερα, η ανεργία των νέων ανθρώπων σημαίνει την παρατεταμένη οικονομική τους εξάρτηση από την οικογένειά τους. Αδυνατούν, έτσι, οι νέοι να επιτύχουν την οικονομική αυτονομία που θα τους επιτρέψει να εκπληρώσουν τους στόχους τους και να βιώσουν τη ζωή τους, όπως πραγματικά το επιθυμούν.

- Ο νέος αδυνατεί, λοιπόν, να λάβει μιαν αυτόνομη θέση στην κοινωνία· αδυνατεί να αξιοποιήσει τις γνώσεις και τις δυνατότητές του, και ως εκ τούτου αδυνατεί να προχωρήσει σε σημαντικά βήματα της ενήλικης ζωής, όπως είναι η δημιουργία της δικής του οικογένειας ή η εκπλήρωση άλλων προσωπικών του φιλοδοξιών, αφού δεν έχει τα απαραίτητα οικονομικά έσοδα.

- Η μακροχρόνια ανεργία έχει εξαιρετικά επώδυνες συνέπειες στην ψυχολογία του ατόμου, διότι ο άνεργος τείνει να εκλαμβάνει το πρόβλημα αυτό ως προσωπική του αποτυχία. Κλονίζεται, επομένως, η αυτοπεποίθησή του κι έρχεται αντιμέτωπος με έντονα συναισθήματα άγχους, ανασφάλειας και κατάθλιψης.

- Τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει ο άνεργος μπορούν να τον καταβάλουν ψυχικά, αλλά και να τον ωθήσουν σε αναποτελεσματικές συμπεριφορές στην προσπάθειά του να διαχειριστεί το γεγονός ότι ζει σε μια κοινωνία που του αρνείται τη στοιχειώδη έστω αξιοπρέπεια μιας έντιμης εργασίας.

- Ο άνεργος, άλλωστε, πέρα από το γεγονός ότι αισθάνεται μειονεκτικά, αδυνατεί να εκπληρώσει τις οικονομικές του υποχρεώσεις, γεγονός που μπορεί να τον οδηγήσει είτε σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές είτε σε πράξεις βίας προκειμένου να διασφαλίσει τα αναγκαία χρήματα.

- Η ανεργία καθηλώνει το άτομο σε μια κατάσταση στασιμότητας, καθώς του είναι αδύνατη οποιαδήποτε πορεία εξέλιξης είτε σε προσωπικό επίπεδο (δημιουργία οικογένειας, επίτευξη συναισθηματικής ευδαιμονίας, πνευματική καλλιέργεια) είτε σε κοινωνικό επίπεδο (αδυναμία ουσιαστικής συμμετοχής στα κοινά, διάθεση κοινωνικής απόσυρσης).

- Ο άνεργος εξωθείται στην κοινωνική απομόνωση, αφού η απουσία εσόδων δεν του επιτρέπει τη συμμετοχή σε δραστηριότητες που απαιτούν χρηματική δαπάνη. Ενώ, εξίσου αποτρεπτικά για τις κοινωνικές του συναναστροφές λειτουργεί και ο κλονισμός της συναισθηματικής του κατάστασης.

[Από το σύνολο των ανέργων επτά στους δέκα ανέργους είναι μακροχρόνιοι άνεργοι, ενώ μόλις το 26% των ανέργων έχει διάρκεια ανεργίας από ένα μέχρι ένδεκα μήνες.] Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε.

Συνέπειες φαινομένου σε κοινωνικό επίπεδο:

- Τα αρνητικά συναισθήματα που εύλογα προκαλούνται στους ανέργους θέτουν σε κίνδυνο την κοινωνική συνοχή, υπό την έννοια πως πέρα από την πιθανότητα ακραίων συμπεριφορών ή εγκληματικής δράσης, οι άνεργοι αισθάνονται περιθωριοποιημένοι, και άρα μειώνεται το ενδιαφέρον τους για την ομαλή λειτουργία της κοινωνίας. Ο ανταγωνισμός, η διάθεση υπονόμευσης του άλλου, η προσφυγή σε αθέμιτα μέσα (ρουσφέτια, παρανομίες), συνιστούν το κυρίαρχο κλίμα σε μια αγορά εργασίας που δεν επαρκεί για να καλύψει το σύνολο του διαθέσιμου εργατικού δυναμικού.

- Η αυξημένη ανεργία καθιστά ανενεργό και αφήνει ανεκμετάλλευτο ένα σημαντικό τμήμα του εργατικού δυναμικού, το οποίο έχει ενδεχομένως υψηλά εργασιακά προσόντα, άρτια κατάρτιση και πολλές δυνατότητες. Το γεγονός αυτό ζημιώνει το κοινωνικό σύνολο, αφού μειώνεται η παραγωγική δύναμη του τόπου.

- Η οικονομική δυσπραγία των ανέργων οδηγεί σε πτώση της κατανάλωσης προϊόντων και ζήτησης υπηρεσιών, με αποτέλεσμα το γενικότερο κλονισμό της αγοράς. Σε περιπτώσεις, μάλιστα, που το ποσοστό των ανέργων είναι εξαιρετικά υψηλό, όπως συμβαίνει την παρούσα περίοδο στην Ελλάδα, η πτώση στην οικονομική απόδοση της αγοράς γίνεται ιδιαίτερα αισθητή και οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση της ανεργίας λόγω του κλεισίματος ιδιωτικών επιχειρήσεων και εμπορικών καταστημάτων.

- Η παρατεταμένη ανεργία εξωθεί ένα αξιοσημείωτο ποσοστό των νέων στην επιλογή της μετανάστευσης, με αποτέλεσμα η χώρα να ζημιώνεται απ’ την απώλεια εργατικού δυναμικού υψηλής μόρφωσης και κατάρτισης.

- Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας σημαίνουν μεγάλη πτώση στις εισφορές των ασφαλιστικών ταμείων, αλλά κι επιπλέον επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού προκειμένου να υλοποιηθούν προγράμματα πρόσκαιρης επαγγελματικής αποκατάστασης μέρους των ανέργων.

- Η αυξημένη ανεργία ανοίγει το δρόμο για την ανερυθρίαστη οικονομική εκμετάλλευση των νέων, οι οποίοι καλούνται να εργαστούν σε προσωρινές θέσεις με εξαιρετικά χαμηλές απολαβές, χωρίς ασφάλιση και χωρίς να γίνονται εν γένει σεβαστά τα εργασιακά τους δικαιώματα.

- Η κοινωνία βιώνει μια περίοδο πνευματικής, καλλιτεχνικής και επιστημονικής στασιμότητας, καθώς οι νέοι που αποτελούν το πιο δυναμικό της κομμάτι απομένουν αποκομμένοι απ’ τον εργασιακό βίο, και κατ’ επέκταση εμποδίζονται απ’ το να προσφέρουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους.
Ας μην λησμονούμε, άλλωστε, πως ένας νέος που βιώνει συνεχή εργασιακή ανασφάλεια, έρχεται αντιμέτωπος με το ενδεχόμενο της ψυχικής εξουθένωσης. Η περιστασιακή επαγγελματική απασχόληση, η παραβίαση των εργασιακών δικαιωμάτων, η προοπτική μιας νέας περιόδου ανεργίας, συνθέτουν ένα πλαίσιο που εκμηδενίζει τις ψυχολογικές αντοχές του νέου ανθρώπου και τον αποτρέπει απ’ τη δημιουργική και ουσιαστική ενασχόληση με την επιστήμη του ή τη γενικότερη συμμετοχή σε πνευματικές και καλλιτεχνικές ασχολίες.

- Οι κοινωνικές ανισότητες που προκαλούνται απ’ την αυξημένη ανεργία επιφέρουν σημαντικό πλήγμα στη δημοκρατία, αφού η απελπισία των ανέργων γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από κομματικούς σχηματισμούς ακραίου προσανατολισμού.  

[Κορύφωση στην «εποχή της ανασφάλειας» της εργασίας στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα είναι η επισφαλής εργασία, στην οποία συγκαταλέγεται, μεταξύ των άλλων, και η προσωρινή απασχόληση, η οποία για τους νέους αποτελεί συγκοινωνούν δοχείο με την ανεργία. Ουσιαστικά αποτελεί μία «ρευστή εργασιακή συνθήκη», μία συνεχή κατάσταση «εντός και εκτός» της αγοράς εργασίας, ενώ διαπερνά, επηρεάζει και τελικά καθορίζει όλες τις διαστάσεις της κοινωνικής ζωής του εργαζομένου.] Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε.

Αίτια του φαινομένου:

- Ο ελλιπής επαγγελματικός προσανατολισμός των εφήβων έχει ως αποτέλεσμα τη μαζική διεκδίκηση συγκεκριμένων πανεπιστημιακών σχολών, και κατόπιν συγκεκριμένων επαγγελμάτων, τη στιγμή που άλλες επαγγελματικές επιλογές ή επιλογές επαγγελματικής κατάρτισης απομένουν χωρίς ουσιαστική ζήτηση.

- Παρατηρείται η αδυναμία σύνδεσης της αγοράς εργασίας με το χώρο της εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα οι απόφοιτοι των Λυκείων, αλλά ακόμη και των Πανεπιστημίων της χώρας, να μην κατέχουν τα επιθυμητά προσόντα και την αναγκαία κατάρτιση για την απρόσκοπτη επαγγελματική τους αποκατάστασης. Ενώ σταθερή είναι η ανισορροπία ανάμεσα στις επιλεγόμενες σπουδές και τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας.

- Η εξέλιξη της τεχνολογίας είχε ως αποτέλεσμα την αυτοματοποιημένη εκτέλεση εργασιών που άλλοτε απασχολούσαν ανθρώπινο δυναμικό. Στη βιομηχανική παραγωγή η χρήση μηχανών έχει υποκαταστήσει πλήθος χειρωνακτών, όπως άλλωστε και η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών έχει καταστήσει περιττούς πολλούς υπαλλήλους της άλλοτε ακμάζουσας γραφειοκρατίας.

- Η βαθιά οικονομική κρίση εξώθησε, όχι μόνο τον ιδιωτικό τομέα, αλλά ακόμη και το δημόσιο, στη μείωση του ανθρώπινου δυναμικού είτε με απολύσεις είτε με πάγωμα των προσλήψεων.

- Η αδράνεια του ιδιωτικού επιχειρηματικού τομέα κι ο περιορισμός των νέων επεκτατικών κινήσεων, λόγω της οικονομικής κρίσης, έχει επιφέρει μια οδυνηρή στασιμότητα στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην απορρόφηση εργαζομένων.

- Καίριο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας παραμένει η απουσία ανταγωνιστικής παραγωγής σε βιομηχανικά προϊόντα, αλλά και προϊόντα τεχνολογικής πρωτοπορίας.

- Πολλές παραγωγικές επιχειρήσεις, άλλωστε, επέλεξαν είτε να μεταφέρουν την έδρα τους σε χώρες όπου το κόστος εργασίας είναι πολύ χαμηλότερο είτε να μειώσουν το απασχολούμενο προσωπικό προκειμένου να αυξήσουν τα καθαρά τους κέρδη.

- Η εγκατάλειψη της υπαίθρου και της κοπιώδους γεωργικής εργασίας προκάλεσε αφενός την αύξηση του αστικού πληθυσμού κι αφετέρου την αποδυνάμωση ενός άλλοτε ανθηρού οικονομικού τομέα.

- Οι κρατικοί προγραμματισμοί για την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι συνήθως ευκαιριακοί, χωρίς μακρόχρονη στόχευση και χωρίς ουσιαστικές παρεμβάσεις στην αναδιάρθρωση των δομών της ελληνικής οικονομίας.

- Οι συχνά άσχημες συνθήκες εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, όπου τα εργασιακά δικαιώματα σπανίως γίνονται σεβαστά, εξωθούν πολλούς ανθρώπους στην αναζήτηση της εργασιακής ασφάλειας που παρέχει η απασχόληση στο δημόσιο.

- Η απουσία επαγγελματισμού και εργασιακού ήθους, όπως κι η απουσία ουσιαστικής κατάρτισης και εξειδίκευσης είναι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν ένα άτομο στη μακρόχρονη ανεργία.

Τρόποι αντιμετώπισης:

Η πλήρης αντιμετώπιση της ανεργίας είναι σαφώς μια δυσεπίτευκτη επιδίωξη, υπάρχουν ωστόσο σχεδιασμοί και ενέργειες που μπορούν να μειώσουν την έκταση του φαινομένου.

- Ένα πρώτο βήμα θα μπορούσε να είναι η ορθότερη συσχέτιση του εκπαιδευτικού συστήματος με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Μέσω του έγκαιρου και αποτελεσματικού επαγγελματικού προσανατολισμού θα μπορούσε να αποφευχθεί ο συνωστισμός των νέων σε σχολές και επαγγελματικές επιλογές που έχουν ήδη πληθώρα αποφοίτων και εργαζομένων.

- Επιθυμητή είναι και η αναβάθμιση της τεχνικής εκπαίδευσης, ώστε οι νέοι να αποκτούν την κατάλληλη εκείνη κατάρτιση που θα τους επιτρέψει την ταχύτερη επαγγελματική αποκατάσταση, και μάλιστα σε επαγγελματικούς χώρους που συνιστούν πιο παραγωγικές επιλογές.

- Συνάμα, θα πρέπει να υπάρχει μέριμνα για τη συνεχή κατάρτιση των ανέργων, προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να διεκδικήσουν μια διαφορετική εργασιακή αποκατάσταση χάρη στις νέες τους δεξιότητες και γνώσεις.

- Ως μακροπρόθεσμη σκέψη θα πρέπει να τεθεί η ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας της χώρας μας, ο εκσυγχρονισμός των δομών της ελληνικής παραγωγής και φυσικά η ενίσχυση των επενδύσεων σε νέους ή ήδη υπάρχοντες οικονομικούς κλάδους, προκειμένου να υπάρξει αύξηση των θέσεων εργασίας.

[Η ελληνική οικονομία μπορεί να μετατοπιστεί σε υψηλότερο ΑΕΠ και χαμηλότερη ανεργία χωρίς να υπάρχει έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών εφόσον: πρώτον, σε βραχυχρόνια διάρκεια μειωθούν οι τιμές των εγχώριων προϊόντων (αύξηση ανταγωνιστικότητας τιμής) προκειμένου να αντισταθμιστούν οι εισαγωγές που θα είναι αυξημένες στο επιθυμητό υψηλότερο επίπεδο του προϊόντος (επομένως και στο υψηλότερο επίπεδο εγχώριας ζήτησης και απασχόλησης) και δεύτερον, σε μεσοακροχρόνια διάρκεια βελτιωθεί με ένα επενδυτικό πρόγραμμα τεχνολογικής-παραγωγικής ανασυγκρότησης η διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα. Επομένως, το σημείο εκκίνησης μίας αναπτυξιακής/οικονομικής πολιτικής οφείλει να είναι η αύξηση και η αξιοποίηση της συνολικής ζήτησης, εγχώριας και εξωτερικής, η οποία θα θέσει σε λειτουργία το αχρησιμοποίητο παραγωγικό δυναμικό της χώρας που θα αυξήσει την παραγωγή και την απασχόληση. Σε αντίθετη περίπτωση, η ελληνική οικονομία θα διέλθει από μακρά περίοδο στασιμότητας.] Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε.

Στοιχεία για τη νεανική απασχόληση από το Ινστιτούτο Εργασίας:

- Με βασικό επιχείρημα ότι για την καταπολέμηση της νεανικής ανεργίας, απαιτείται η διευκόλυνση της ένταξής τους στην αγορά εργασίας, πολλές χώρες - έχοντας υιοθετήσει τη νεοφιλελεύθερη προσέγγιση - έχουν θεσπίσει χαμηλότερους κατώτατους μισθούς για τους νέους, με αποτέλεσμα αυτή η κατηγορία των εργαζομένων να αποτελεί τον κύριο πυρήνα ενός συνεχώς αυξανόμενου εργατικού δυναμικού, το οποίο είναι εξαιρετικά ευέλικτο και χαμηλά αμειβόμενο.

- Νομιμοποιούν και γενικεύουν μορφές ευέλικτης, ανειδίκευτης και ανασφάλιστης εργασίας, οι οποίες υλοποιούνται μέσω δήθεν πρακτικής εκπαίδευσης (π.χ. voucher) ή μαθητείας και στην ουσία υποκρύπτουν την παροχή φθηνής και χωρίς δικαιώματα εργασίας.

- Δημιουργούν και νομιμοποιούν διακρίσεις σε βάρος της εργασίας των νέων δημιουργώντας μια ειδική κατηγορία μισθωτών, των νέων με μισθούς μειωμένους τουλάχιστον κατά 30%.

- Προκαλούν μέσω της «διαρροής εγκεφάλων», της μετανάστευσης των νέων επιστημόνων και της καθιέρωσης της περιστασιακής – υποαμειβόμενης - προσωρινού χαρακτήρα και επισφαλούς απασχόλησης, μια πραγματική αφαίμαξη του εργατικού δυναμικού από τα πιο παραγωγικά του τμήματα.

- Απαξιώνουν γνώσεις, ικανότητες, δεξιότητες που αποκτήθηκαν από τους νέους με τα χρήματα του ελληνικού λαού μέσα στα σχολεία και τα πανεπιστήμια.
- Εκπαιδεύουν μια ολόκληρη νέα γενιά σε εργασία χωρίς δικαιώματα και τελικά να καθίστανται «ωφελούμενοι» προγραμμάτων και όχι εργαζόμενοι με δικαιώματα αξιοπρεπούς μισθού και ανθρώπινων συνθηκών εργασίας.

- Το ποσοστό ανεργίας στους νέους ηλικίας 15-24 ετών προσεγγίζει το 56,7% και είναι το μεγαλύτερο της Ε.Ε.

- Πρόσφατα (2012) θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά ο διαφοροποιημένος μειωμένος μισθός για τους νέους κάτω των 25 ετών. Με το νόμο 4046/12 ψηφίστηκε η μείωση του βασικού μισθού κατά 22% (ο κατώτατος μισθός διαμορφώνεται πλέον στα 586,08€) και για τους εργαζόμενους κάτω των 25 ετών μείωση κατά 32%, δηλαδή 510,95€. Εφόσον αφαιρεθούν από το ποσό αυτό οι ασφαλιστικές και φορολογικές κρατήσεις του εργαζόμενου, ο καθαρός μηνιαίος μισθός είναι 476,35€ και για τον εργαζόμενο κάτω των 25 ετών είναι 426,64€, για 8ωρη απασχόληση.

- Οι εξελίξεις αυτές σε συνδυασμό και με την σημαντική αύξηση της ανεργίας καθώς και της μακροχρόνιας ανεργίας και της ανασφάλειας, έχουν σοβαρές αρνητικές συνέπειες ως προς την ανεξαρτησία των νέων, τη μετάβαση τους στην ενήλικη ζωή, την ψυχική και πνευματική τους υγεία, ενώ ελλοχεύουν κίνδυνοι κοινωνικού αποκλεισμού και κοινωνικής αποξένωσης τους.

- Η Ελλάδα δεν έχει μετακινηθεί στην αλυσίδα παραγωγής της αξίας, ώστε να παράγει πιο σύνθετα προϊόντα και υπηρεσίες (έντασης γνώσης/τεχνολογίας). Έτσι ουσιαστικά υπάρχει περιορισμένη ζήτηση για πτυχιούχους και όχι υπερπροσφορά πτυχιούχων.

- Η όλη κατάσταση επιδεινώνεται από το γεγονός ότι δεν υφίσταται κανένα δίχτυ ελάχιστης κοινωνικής προστασίας (η μοναδική χώρα της Ευρωζώνης), το οποίο να διασφαλίζει ένα ανεκτό όριο διαβίωσης, που θα προσδιορίζεται από τις βασικές ανάγκες.

- Σε γενικές γραμμές, στην Ελλάδα, οι νέοι δεν τυγχάνουν ειδικών και στοχευμένων πολιτικών καταπολέμησης της ανεργίας. Τα προβλεπόμενα επιδόματα ανεργίας έχουν οριζόντιο χαρακτήρα ανεξαρτήτου ηλικίας, ενώ και το τακτικό επίδομα ανεργίας μειώθηκε από 430,75 ευρώ (9/2008) σε 360 ευρώ (3/2012).

[Στη χώρα μας, η εμμονή στην άσκηση πολιτικών συνεχούς σκληρής νεοφιλελεύθερης λιτότητας, στην επιβολή αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας και στην εφαρμογή των λεγόμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στο όνομα της ανταγωνιστικότητας που επιβλήθηκαν από την Τρόικα, εμφανέστατα και αποδεδειγμένα όπως δείχνουν μια σειρά από μελέτες, δεν έχουν επιφέρει αποτελέσματα στην προώθηση της ανάπτυξης, της δημιουργίας απασχόλησης και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων.

Αντίθετα οι πολιτικές που μειώνουν τους μισθούς / εισοδήματα των εργαζομένων, καθιερώνουν την ανεξέλεγκτη εργοδοτική ευελιξία στην αγορά εργασίας και διαβρώνουν το κανονικό πρότυπο της σταθερής, πλήρους και με αξιοπρεπείς όρους απασχόλησης ενισχύουν, οξύνουν και αναπαράγουν τις κοινωνικές ανισότητες.] Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε.

1 σχόλια:

Unknown είπε...

Τέλειο κείμενο, βοήθησε πολυ

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...